W niemieckim prawie podatkowym sposób obliczania podatku zależy od rodzaju obowiązku podatkowego – ograniczonego lub nieograniczonego. To rozróżnienie ma fundamentalne znaczenie dla określenia zakresu opodatkowania dochodów i majątku podatnika.
Ograniczony obowiązek podatkowy zgodnie z § 1 ust. 4 EStG dotyczy osób, które nie posiadają miejsca zamieszkania w Niemczech i nie przebywały tam dłużej niż 183 dni w roku podatkowym, ale uzyskują określone dochody krajowe wymienione w § 49 EStG. W takim przypadku opodatkowaniu podlegają wyłącznie dochody osiągnięte na terytorium Niemiec. Przykładowo, może to dotyczyć osób pracujących w Niemczech na kontrakcie krótkoterminowym lub posiadaczy nieruchomości generujących przychody w kraju.
Podatnicy z ograniczonym obowiązkiem podatkowym mają istotnie ograniczone możliwości korzystania z ulg i odliczeń. Nie przysługują im:
- Odliczenia związane z nadzwyczajnymi wydatkami
- Możliwość wyboru 3 klasy podatkowej
- Zasiłki rodzinne (Kindergeld)
- Odliczenia związane z kosztami opieki nad dziećmi i edukacją
Dodatkowo, podatnicy z ograniczonym obowiązkiem podatkowym nie mogą korzystać z niektórych ulg społecznych, które są dostępne dla rezydentów, co może wpływać na ich ogólną sytuację finansową.
W przypadku wydatków, osoby z ograniczonym obowiązkiem podatkowym mogą odliczyć wyłącznie te koszty, które mają bezpośredni związek z dochodami osiągniętymi w Niemczech. Wymaga to dokładnej dokumentacji i wykazania związku między wydatkami a przychodami, co może być skomplikowane i czasochłonne.
Nieograniczony obowiązek podatkowy obejmuje:
- Osoby fizyczne posiadające miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu w Niemczech
- Niemieckich urzędników państwowych pracujących za granicą oraz osoby pozostające na ich utrzymaniu
W tym przypadku opodatkowaniu podlegają światowe dochody podatnika, czyli wszystkie przychody niezależnie od kraju ich uzyskania. Ten system oferuje znacznie szerszy zakres korzyści podatkowych, w tym podstawową ulgę podatkową oraz liczne ulgi osobiste i rodzinne, co może znacznie obniżyć całkowite zobowiązania podatkowe.
Podatnik niebędący rezydentem może ubiegać się o traktowanie jak podatnik z nieograniczonym obowiązkiem podatkowym, jeśli spełnia następujące warunki:
- Co najmniej 90% całkowitych dochodów pochodzi z Niemiec i podlega tam opodatkowaniu
- Dochód niepodlegający opodatkowaniu w Niemczech nie przekracza kwoty podstawowej:
- 2019: 9168 euro
- 2020: 9408 euro
- 2021: 9744 euro
- 2022: 9984 euro
Spełnienie tych warunków pozwala podatnikowi na korzystanie z pełnego zakresu ulg i odliczeń dostępnych dla rezydentów, co jest często korzystniejsze niż pozostanie w statusie podatnika z ograniczonym obowiązkiem.
Nieograniczony obowiązek podatkowy jest zwykle korzystniejszy dla podatnika, ponieważ pozwala na wykorzystanie pełnego spektrum ulg i odliczeń dostępnych w niemieckim systemie podatkowym. Z tego powodu osoby spełniające wymogi często decydują się na złożenie wniosku o takie traktowanie, co może znacząco obniżyć ich efektywną stawkę podatkową.
